Rynek Lubaczów - 1,8km

1,8km od Rezydencji, 23 minuty pieszo

Pierwsza wzmianka o Lubaczowie pochodzi z 1214 roku. Wówczas na mocy traktatu spiskiego zawartego pomiędzy Leszkiem Białym, księciem krakowskim i sandomierskim, a królem węgierskim Andrzejem, gród otrzymał wojewoda Pakosław Lasocic. Początkowo istniał pod nazwą Lubacew (Ljubacew). Od 1376 roku utrwala się forma Lubaczów. Prawa miejskie uzyskał w 1376 roku. Po śmierci ostatniego księcia rawsko-mazowieckiego, miasto przeszło w 1462 roku pod zarząd królewski. Starostwu lubaczowskiemu liczne przywileje nadał w 1523 roku król Zygmunt Stary. Marcin Broniowski, burgrabia krakowski i dworzanin królewski, nagrodzony został przez Jana Olbrachta starostwem w Lubaczowie i wójtostwami. Potwierdzone zostały one przez Zygmunta Starego. Utorowały one drogę do dworu królewskiego następnym z rodu. 1498 rok to pierwsza znana data pojawienia się Żydów w Lubaczowie[8]. W XV i XVI w. był siedzibą sądu grodzkiego[9].

Podczas wyprawy Sobieskiego na czambuły tatarskie w ramach wojny polsko-tureckiej 1672–1676, w czasie działań operacyjnych bitwy pod Niemirowem miały miejsce tu potyczki (7–8 października 1672).

Od 1772 miasto znajdowało się pod zaborem austriackim aż do 1918 roku. W 1817 r. dobra starościńskie sprzedano, a w 1868 władze austriackie przeniosły urzędy do Cieszanowa. Po I wojnie miasto ponownie uzyskało rangę powiatu.

W obronie Galicji Wschodniej przed Ukraińcami w grudniu 1918 roku toczyły się tu walki, w których brała udział m.in. kompania lubaczowska WP pod dowództwem kpt. Stanisława Dąbka. Ks. mjr Stanisław Sinkowski szedł wtedy w tyralierze z atakującymi żołnierzami, opatrywał i wynosił rannych, pomagał strzelającym, wygłaszał przemówienia zagrzewając żołnierzy do walki, oraz służył jako kapłan.

Podhalańska 21 Dywizja Piechoty Górskiej ze swoim dowódcą gen. bryg. Józefem Kustroniem znalazła się na Ziemi Lubaczowskiej 14 września 1939 roku i miała za sobą 13 dni morderczych bojów i przemarszów siedemnastu tysięcy stanu wyjściowego. W Lubaczowskiem walczyło ok. 3500 – 4000 żołnierzy WP, mających na wyposażeniu 47 ciężkich karabinów maszynowych, 19 działek przeciwpancernych, 13 dział, 3 czołgi „Vickers”. 21 DPG w Lubaczowskiem przeorganizowała się i stoczyła tu ciężkie walki z Niemcami. 16 września 1939 dywizja, usiłując przebić się, stoczyła zaciekłą walkę pod Oleszycami z przeważającą niemiecką 45. Dywizją Piechoty. Około godz. 14 w lesie, między Koziejówką a Ułazowem, generał Kustroń został zabity, uczestnicząc w ataku podczas próby przebicia. Po pokonaniu wojsk polskich do Lubaczowa wkroczyły wojska niemieckie, ale 26 września ustąpiły miejsca wojskom sowieckim na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow. Ponowna okupacja niemiecka rozpoczęła się z wybuchem wojny niemiecko-sowieckiej 22 czerwca 1941 i skutkowała w latach 1942–1943 eksterminacją dużej części ludności żydowskiej (której przed wojną było prawie 2000 na ponad 6 tys. mieszkańców miasteczka). Koniec okupacji niemieckiej nastąpił w Lubaczowie 22 lipca 1944, kiedy to miasto zostało zdobyte przez wojska sowieckie[10].

Po wojnie siedziba gminy Lisie Jamy[11]. W 1945 do Lubaczowa tymczasowo przeniesiono stolicę arcybiskupów lwowskich, w związku z czym kościół parafialny został mianowany kościołem prokatedralnym. Obszar pozostały po Archidiecezji Lwowskiej w granicach Polski został mianowany „Archidiecezją w Lubaczowie” (jedynie na taką nazwę wyraziły zgodę komunistyczne władze, nazwa nie mogła przypominać o polskości Lwowa). Czasowo przewieziono tu pamiątki narodowe z kościołów na Wschodzie, wśród nich cudowny obraz Matki Bożej z Bełza (1951–1974) obecnie w Tarnoszynie, relikwie patrona konkatedry bł. Jakuba Strzemię (20 października 1966), urnę z sercem abpa Józefa Bilczewskiego. Przez lata 1946–1980 w prokatedrze znajdował się oryginał (obecnie koronowana kopia) cudownego obrazu Matki Bożej Łaskawej przeniesiony przez ówczesnego metropolitę lwowskiego abpa Eugeniusza Baziaka z katedry lwowskiej, ten sam, przed którym król Polski Jan Kazimierz w 1656 roku po potopie szwedzkim składał śluby zawierzenia Polski Bogarodzicy[12][13]. 25 marca 1992 roku w miejsce Archidiecezji w Lubaczowie została erygowana diecezja zamojsko-lubaczowska, na podstawie bulli papieża Jana Pawła II Totus Tuus Poloniae Populus i włączona do metropolii przemyskiej obrządku łacińskiego.

7 listopada 1953 roku został odsłonięty przy ul. Mickiewicza Pomnik Wdzięczności upamiętniający żołnierzy radzieckich, poległych przy oswobadzaniu miasta[14]. 12 września 1961 roku przy ul. Kościuszki odsłonięto kolejny pomnik – Pomnik Bohaterów – upamiętniający żołnierzy WP, partyzantów oraz funkcjonariuszy MO i UBP poległych w latach 1939–1948[15].

Architektura
Zasadnicza, a zarazem najstarsza historycznie ukształtowana część miasta, tworząca małe śródmieście, usadowiła się na wysoczyźnie pomiędzy Sołotwą a Lubaczówką. Niespełna 0,5 km na południowy wschód od tego centrum, po lewej stronie Lubaczówki wznosi się wzgórze dawnego grodu, nazywane zamkiem. Dookoła śródmieścia umiejscowione są zespoły zabudowy o charakterze podmiejskim, tworzące jego części, osiedla i przysiółki. Na zachodnim krańcu miasta leży Zaprzekop. Na południowym wschodzie, po lewej stronie Lubaczówki, rozciąga się Ostrowiec, będący niegdyś oddzielną wsią, a na zachodzie przysiółek Mazury. W tej części miasta znajduje się park miejski z pozostałościami zamku oraz muzeum.

Zabytki

cerkiew św. Mikołaja,
Ratusz,
dworzec kolejowy z 1880, z zabytkową wodociągową wieżą ciśnień,
cmentarz żydowski,
cmentarz komunalny z 2. poł. XIX w.,
wzgórze zamkowe z zabudową dworską w tym: pozostałości zamku i fortyfikacji z XVI-XVII w., spichrz z początku XIX w. (obecnie muzeum), park założony po 1915 roku,
budynek handlowy przy ul. Kościuszki 75, z przełomu XIX/XX,
dom przy ul. Kościuszki 78, wybudowany w latach 1932–1934,
dom przy ul. Mickiewicza 26 z 1900 roku,
rogatka przy ul. Handlowej z 1929 roku,

Oświata

Miejskie Przedszkole nr 1 „Kraina Uśmiechu”
Miejskie Przedszkole nr 2 „Tęczowe Przedszkole”
Miejskie Przedszkole nr 3 „Wesoła Trójeczka”
Niepubliczne Przedszkole „Magiczny Zakątek”
Niepubliczne Przedszkole i Żłobek "Ekomaluchy"[17]
Szkoła Podstawowa nr 1 im. gen. Stanisława Dąbka
Szkoła Podstawowa nr 2 im. Obrońców Lubaczowa
Państwowa Szkoła Muzyczna I st. im. Krzysztofa Komedy
Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki
Zespół Szkół im. gen. Józefa Kustronia (obejmuje liceum ogólnokształcące, technika: ekonomiczne, mechaniczne, informatyczne, budowlane, geodezyjne, logistyczne oraz zasadniczą szkołę zawodową)
Zespół Placówek im. Jana Pawła II (obejmuje szkołę podstawową nr 3 oraz szkołę specjalną przysposabiającą do pracy)
Ośrodek Kształcenia dla Dorosłych
Ośrodek Kształcenia Zawodowego
PROMAR Szkoła Językowa – Ośrodek Lubaczów
Szkoła Językowa Oliwer
Szkoła Językowa Lingua

Kultura

Muzeum Kresów
Miejska Biblioteka Publiczna
Miejski Dom Kultury
Galeria Oficyna
Powiatowa Biblioteka Publiczna
Biblioteka Pedagogiczna
Powiatowe Centrum Kultury
Galeria Sztuki Stowarzyszenia Twórców Ludowych

Sport

Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji
Miejski Klub Sportowy Pogoń-Sokół
Uczniowskie Kluby Sportowe
Lubaczowska Akademia Sztuk Walki
Akademia Sportu w Lubaczowie
Biegomania Lubaczów

Wspólnoty wyznaniowe
Kościół rzymskokatolicki

Dekanat Lubaczów

Parafia pw. św. Stanisława
Konkatedra bł. Jakuba Strzemię w Lubaczowie
Kościół św. Stanisława Biskupa w Lubaczowie
Parafia pw. św. Karola Boromeusza

Kościół greckokatolicki

Parafia pw. św. Mikołaja Cudotwórcy

Byłe wyznania

Judaizm. W mieście istniało niegdyś pięć synagog:
Stara synagoga w Lubaczowie
Nowa synagoga w Lubaczowie
Mała synagoga w Lubaczowie
Zachodnia synagoga w Lubaczowie
Wschodnia synagoga w Lubaczowie

Obecnie jedyną pamiątką po tutejszej gminie żydowskiej jest cmentarz.


za wikipedia